Уран бичлэгийн төрлөөр дагнан бүтээлээ туурвидаг Эрдэнэтийн зураач Буянтогтохын Нэмэхнямын “Тэнгэрээс буусан бичиг” үзэсгэлэн Орхон аймгийн Хүүхэд залуучуудын театрын АРТ үзэсгэлэнгийн танхимд 11 дүгээр сарын 7-ныг хүртэл үргэлжилж байна. Аймгийн ИТХ-ын дарга П.Пүрэвлхагвын ивээл дор зохиосон энэхүү үзэсгэлэнг Ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчдын амралтанд зориулан дэлгэжээ. Үзэсгэлэнд уран бичлэгийн гайхамшиг, монгол зургийн гүн утга агуулга бүхий 100 гаруй бүтээлийг олны хүртээл болгосон байна. Зураач Б.Нэмэхням 2014 оноос уран бичлэгээр дагнан хичээллэж, уран бүтээл туурвихын зэрэгцээ 20 гаруй шавьтай болоод байгаа юм. 

 

И.Чинтогтох

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•  

 

 

   Монголын бүтээмжийн төвийн мэдлэг хуваалцах өдөрлөг өнөөдөр боллоо. “Тесо” корпораци, “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ, “Мобиком” корпораци зэрэг байгууллагуудын мэргэжилтнүүд хамгийн сайн гэсэн туршлагаа хуваалцаж, бүтээмжээ хэрхэн өсөн нэмэгдүүлэх талаар тэргүүн туршлагаа хуваалцлаа. Тухайлбал, компанийн бүтээмжийн мэргэжилтнүүд гадаадын улс орноор явж ирэхдээ тухайн улсаас судалж, сурч ирсэн зүйлсээ бусадтайгаа хуваалцаж ярилцдаг журам тогтжээ. Эрдэнэт үйлдвэрийн хувьд 6700 гаруй ажилтан ажиллагсадтай. Эдгээр ажилчдынхаа бүтээмжийг дээшлүүлэх нь компанийн үр ашгийг нэмэгдүүлэх ач холбогдолтой юм. “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ-нь 2005 оноос эхлэн бүтээмжийн хөдөлгөөнийг үйл ажиллагаандаа нэвтрүүлж эхэлсэн. Тэр ч утгаараа үйл ажиллагаагаараа улсдаа тэргүүлж буй компаниудтай уулзаж, харилцан мэдээлэл солилцож байна. Байгууллагын бүтээмжийг нэмэгдүүлэхэд хамт олны үүрэг оролцоо чухал. Монгол бүтээмжийн төвийн хамт олон ийнхүү мэдлэг хуваалцах өдөрлөгийг тогтмол зохион байгуулсаар иржээ.

 

   “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ-аас хэрэгжүүлж буй “Хөрөнгө оруулалт-2019” бүтээн байгуулалтын ажлын хүрээнд тус үйлдвэрийн хөгжлийн нэгэн тулгуур болох Засвар механикийн заводын Цутгуурын цехэд техник, технологийн шинэчлэлийн ажил ид өрнөж байна. Эрдэнэт үйлдвэрийг 2031 он хүртэл хөгжүүлэх үндсэн чиглэлд тусгагдсан томоохон төсөл хөтөлбөрүүдийн нэг хэсэг нь Засвар механикийн заводыг өргөжүүлэн, бэхжүүлэхэд чиглэнэ. Одоо үргэлжилж буй техникийн шинэчлэл болон цаашдын зорилтын талаар тус заводын дарга Б.Баасансүрэнтэй ярилцлаа. 
 

   -Энэ оны хамгийн том бүтээн байгуулалтын нэг нь Засвар механикийн заводын Цутгуурын цехийн техник, технологийн шинэчлэлийн ажил. Энэ ажлын явц, гүйцэтгэл аль шатанд явж байна вэ?
   -Засвар механикийн заводын Цутгуурын цехийн техник технологийн шинэчлэлийн ажлын бэлтгэл үндсэндээ 95 хувиар хангагдаад байна. Бэлтгэл ажлын хүрээнд  шинэ тоног төхөөрөмжийг хүлээн авах, буулгалт, суурилуулалтын ажлууд багтаж байгаа. Мөн үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааг жигд хангах, бүтцийн цех нэгжүүдийн нөөц бэлтгэх ажлууд хийгдэж байна. Өнөөдрийн байдлаар, нөөц хангах ажил биелэгдсэн. Одоо бидэнд 7 хоногийн л ажил үлдээд байна. 11 сарын нэгэн гэхэд цутгуурын цехийн үйлдвэрлэл зогсож, өргөтгөлийн техник технологийн шинэчлэлийн буулгалт, суурилуулалтын ажлыг шууд эхлүүлэхээр төлөвлөж байна. Ер нь үйлдвэрлэл зогсох бэлтгэл хангагдаж, өргөтгөл шинэчлэлийн үндсэн ажил эхлэхэд бэлэн болсон гэсэн үг. ФАТ компаниас нийт 120 тонн металл хийц, тоног төхөөрөмж ачигдаад ирж байгаа. Ирэх сарын 15 гэхэд тоног төхөөрөмжүүд бэлэн ирсэн байх ёстой. Тэр хүртэл бид ачаа хүлээж авах зам талбайг засаж, бэлтгээд байна. Бид энэ техник технологийн шинэчлэлийн ажлыг хийхийн тулд том төлөвлөгөө боловсруулахын зэрэгцээ бэлтгэл ажлын нарийвчилсан төлөвлөгөөг давхар гаргасан. Нарийвчилсан төлөвлөгөөгөө таван чиглэлээр хэрэгжүүлж байна. Тухайлбал, Үйлдвэрийн газрын Ерөнхий захирлын нэгдүгээр орлогч бөгөөд Ерөнхий инженерээр ахлуулсан ажлын хэсгийнхэн ажлын явцыг мэдээлж, танилцуулж байгаа ба долоо хоног тутам Механикийн хэлтсийн дарга-Ерөнхий механикч Б.Чинзоригоор удирдуулсан дэд ажлын хэсэг хуралдаж ажлын явцаа ярилцаж байна. Цаашид бид өдөр тутмын ажлын байнгын штаб ажиллуулж, шинэчлэлийн ажилд оролцож буй гадна дотно байгууллагуудын ажлын гүйцэтгэлийг ярилцаад явна. Энд тодруулахад, бид уг ажлыг эхлэхдээ буулгалт, угсралт суурилуулалтын ажилд үйлдвэрийнхээ дотоод нөөц бололцоогоо бүрэн дүүрэн ашиглах зорилт тавьсан. Тиймээс Засвар угсралтын цех, Барилга засварын цехүүд үндсэн үүрэг гүйцэтгэх бол өөрийн цехийн 150 гаруй ажилтан буулгалт, суурилуулалтын ажилд оролцоно. 

   -Цутгуурын цехийн үйлдвэрлэлийг зогсооно гэсэн. Зогсох хүртэл хугацаанд үйлдвэрлэлийн төлөвлөгөө биелэх боломжтой юу?
   -Цутгуурын цехийн үйл ажиллагаа 11 сарын нэгэн хүртэл хэвийн үргэлжилнэ. Бид төлөвлөгөөгөө биелүүлэхийн тулд ажлаа шахаж, зарим тохиолдолд амралтын өдрүүдээр ажиллаж байна. Энэ онд бид 4741 тонн цутгамал бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхээр төлөвлөсөн. Зарим нэг шалтгаанаас Баяжуулах үйлдвэрт шаардлагатай 346 тонн нэмэлт бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх хэрэгтэй болсон. Иймээс нэлээд ачаалалтай, шахуу ажиллалаа. Одоогийн байдлаар, дахин 7 хоног ажиллахад нийт 5300 гаруй цутгамал бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх боломж харагдаж байгаа. Энэ бол манай заводын түүхэнд тэмдэглэх том үзүүлэлт болж байна. Яагаад гэвэл, бүтэн жилийн хугацаанд бид 4800-5200 орчим тонн цутгамал бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг байсан бол энэ жилийн гүйцэтгэлээс харахад бидэнд илүү ихийг хийж чадах нөөц боломж байна гэдгийг харуулж байна. Өөрөөр хэлбэл, бид оны эхний 10 сард 5000 гаруй тонн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж чадлаа гэсэн үг. Үүнийг дунджаар тооцож үзвэл, 13 сарын ажлыг 10 сарын хугацаанд багтааж хийсэн байна. Тиймээс захиалга байгаа тохиолдолд бидэнд хийх боломж их байна гэж ойлгож болох юм. Цутгуурын цехийн үйлдвэрлэл зогсохтой холбоотойгоор 220 гаруй ажилтны асуудлыг шийдвэрлэж байна. Тэдний заримыг угсралт суурилуулалт, бусад зохион байгуулалт болон дотооддоо хуваарилан ажиллуулах зэргээр зохицуулсан. Хуулийн хүрээнд бид ямар нэг ажилтнаас шалтгаалахгүйгээр зогсолт үүссэн тохиолдолд ажлаар хангах ёстой. Энэ заалтыг хэрэгжүүлж, үйлдвэрийн удирдлагын зүгээс өгсөн чиглэлийн дагуу ажилтнуудаа хуваарилсан байгаа. Мөн бүтцийн зарим нэгжүүдэд манай ажилтнуудыг ажиллуулах боломж байгаа талаар санал солилцсон. Ингэж бид Захиргаа, хүний нөөцийн бодлогын газар болон бусад цех нэгжүүдтэйгээ харилцан ярилцаж, зөвшилцсөний үндсэн дээр 37 ажилтнаа хуваарилж, 30 гаруй ажилтныг Механик цехэд ажиллуулж байгаа. Бусад ажилтныг өмнө хэлсэнчлэн Цутгуурын цехийн өргөтгөлийн техник технологийн шинэчлэлийн ажлын буулгалт, угсралт суурилуулалтын ажилд хуваарилсан. Ийм хөдөлмөр зохион байгуулалт хийлээ.

   -Цутгуурын цехийн өргөтгөлийн шинэчлэл хэдийд дуусах вэ? Төлөвлөснөөр явж байна уу?
   -Цутгуурын цехийн техник технологийн шинэчлэл нь “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ-ыг 2031 он хүртэл хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийн хүрээнд хийгдэж буй бүтээн байгуулалтын ажил гэж хэлж болно. Бид энэ ажлыг 2018 оноос эхэлсэн. Энэ онд төлөвлөгөөний дагуу ажиллаж, дуусгаад,  ирэх 2020 оны тавдугаар сарын нэгэн гэхэд үйлдвэрлэл шууд эхлэх ёстой гэж үзсэн. Тиймээс төлөвлөгөөг биелүүлэхийн тулд өдөр тутмын нарийвчилсан дараалал, төлөвлөлтийг гарган, мөрдөж байгаа. Аль болохоор богино хугацаанд бүх бололцоогоо ашиглан чанартай хийж гүйцэтгэхээр ажиллаж байна. Буулгалт, шилжүүлэн суурилалт зэрэг ажлыг ирэх 12 дугаар сард багтааж дуусгахаар төлөвлөж байгаа. Эдгээр том ажлын жигдрэлт, гүйцэтгэлийн явцаас бидний төлөвлөгөөний биелэлт шалтгаална.  
 

  

   -Энэ онд Засвар механикийн завод ажил ихтэй байгаа юм байна. Бүтээн байгуулалтын ажилтай зэрэгцээд энэ оны үйлдвэрлэл, эдийн засгийн төлөвлөгөөний биелэлт ямар дүнтэй гарах бол?
   -Тиймээ. Ажил ихтэй, шахуу байгаа ч манай хамт олон амжилттай ажиллаж байгааг дурдах нь зүйтэй. Үйлдвэрлэлийн төлөвлөгөөгөө биелүүлэхийн тулд чамгүй хичээн зүтгэсэн. Учир нь, нэмэлт бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх ёстой байв. Манайх 2019 оны 11 дүгээр сарын нэгнээс 2020 оны тавдугаар сарын нэгэн хүртэл яг зургаан сарын хугацаанд худалдан авалтыг хэрхэн багасгах, яаж бүтцийн нэгжүүдийн нөөцийг бүрдүүлж өгөх вэ гэдэгт бид төвлөрсөн. Ингэснээр оны эхний есөн сарын байдлаар цутгамал бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг 4478 тонн гэж төлөвлөснөөс 4741 тонныг үйлдвэрлэж, 106 хувиар биелүүллээ. Механик боловсруулалтын эд ангийн хувьд 1549 тонныг  төлөвлөж, 1654 тонн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, төлөвлөгөөний биелэлт 107 хувьтай байна. Резинен эдлэлийн үйлдвэрлэл  энэ онд багагүй нэмэгдсэн. Бид 104 тонн резинен бүтээгдэхүүн хийхээр төлөвлөж, 105 тонныг үйлдвэрлээд байна. Металл хийц, стандартын тоног төхөөрөмжийг 480 тонн гэж төлөвлөөд, 579 тоннд хүргэж төлөвлөгөөг 121 хувиар биелүүллээ. Металл хийцийн үйлдвэрлэл өссөн үндсэн гол шалтгаан нь цутгуурын үйлдвэрлэлийн шинэ технологи ашиглалтад орох, цаашид хэрэглэгдэх хэрэгслүүд, хэв хашлага болон техник технологийн шинэчлэлийн хүрээнд өөрсдийн хүчээр хийж болох металл бүтээгдэхүүний хэмжээ нэмэгдсэнтэй холбоотой. Тиймээс энэ онд манай үйлдвэрлэлийн төлөвлөгөө бүрэн биелнэ. Зардлын хувьд,  үйлдвэрлэл өссөн ч гүйцэтгэлд суурилсан төлөвлөгөөтэй харьцуулахад хэмнэлт гаргаж ажилласан. Тухайлбал, 440 орчим сая төгрөгийг хэмнэсэн байгаа.
  

   -Нийт бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн хэчнээн хувийг импорт орлох бүтээгдэхүүн эзэлж байна вэ? Энэ чиглэлийн бодлого хөтөлбөр хэрхэн хэрэгжиж байгаа вэ?
   -Энэ оны эхний 9 сард бид Баяжуулах үйлдвэр, Ил уурхайн шаардлагатай техник хэрэгсэл, эд анги үйлдвэрлэлээ. Нийт 24 төрлийн 1359 ширхэг эд анги үйлдвэрлэж, нийлүүлсэн. Импорт орлох бүтээгдэхүүний дотоод үйлдвэрлэлээс 1 тэрбум 525 сая төгрөгийн хэмнэлт гарсан байна. Өнгөрсөн 2014 оноос хойш гүйцэтгэлээр импорт орлох бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл 219 төрлөөр  20.5 тэрбум төгрөгийн хэмнэлт өгсөн дүнтэй байгаа. Энэ жилийн дүнг нэмбэл сүүлийн 5 жилд импорт орлох бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл өндөр үзүүлэлттэй гарах боломжтой. Хэмнэлтийг бид худалдан авах зардал, Засвар механикийн заводод үйлдвэрлэж буй зардлын хэмжээнд тооцож байна. Ер нь импорт орлох бүтээгдэхүүнийг шинээр төлөвлөх боломжгүй байдаг. Учир нь цех нэгжүүдийн тодорхой захиалга, ажлын хэрэгцээ шаардлагаас хамаарч, ямар төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх вэ гэдгийг гаргадаг.

   -Ирэх оны зорилтууд тодорхой байгаа. Энэ талаар тодруулж хэлнэ үү?
   - Бидэнд төлөвлөсөн томоохон хэд хэдэн ажлууд бий. Мэдээж, хамгийн эхнийх нь Цутгуурын цехийн хэвний хэсгийн технологийн тоног төхөөрөмжийн шинэчлэлийг хийж дуусгах ажил. Дараагийн том ажил нь Засвар механикийн заводын 2017-2031 онд хийгдэх өргөтгөл, шинэчлэлийн техник эдийн засгийн үндэслэлийг шинэчлэн боловсруулж, нарийвчилсан техник эдийн засгийн үндэслэл боловсруулах. Энэ нь Засвар механикийн заводын зах зээлийн судалгаа, боломжийг тодорхойлж гаргах зорилготой. Үүн дээрээ тулгуурлаад, бид цаашид ямар техник тоног төхөөрөмж нэвтрүүлэх вэ, хэдий хугацаанд хэчнээн хэрийн хөрөнгө оруулалтаар техникийн шинэчлэл хийх нь үр дүнтэй вэ гэдгийг тооцож гаргана. Урьдчилсан техник эдийн засгийн үндэслэлд ерөнхийд нь  тусгасан байдаг бол нарийвчилсан төлөвлөгөө боловсруулснаар бидний ажил илүү тодорхой болж өгөх юм. Тиймээс бид Засвар механикийн заводын өргөтгөл шинэчлэлийн нарийвчилсан техник эдийн засгийн үндэслэл, барилгын зураг төсөл боловсруулах техникийн даалгаврыг боловсруулах чухал ажил байна. Эдгээрийн хөрөнгийн асуудлыг Монгол Улсын Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газраас зөвшөөрч, шийдвэрлэсэн тул бид ажилдаа орсон. Удахгүй тендерийн үнэлгээний хороо байгуулагдана. Энэхүү техник эдийн засгийн үндэслэл боловсруулагдсанаар бидний бүх зорилт төлөвлөгөө энд тусгагдана гэсэн үг. Өнгөрсөн жилүүдэд бидний нэг зорьсон ажил бол үйлдвэрийн хэмжээнд элэгдсэн эд ангиудыг сэргээн засварлах ямар хэрэгцээ шаардлага байна гэдгийг судалж тогтоох байсан. Энэ ажлыг хийснээр элэгдсэн эд ангиудыг сэргээн засварлах шинэ технологи нэвтрүүлэх, шинэ тасаг байгуулах урьдчилсан техник эдийн засгийн үндэслэл боловсруулж гаргаад байгаа. Үүнийгээ дээр өгүүлсэн нарийвчилсан техник эдийн засгийн үндэслэлдээ тусгасан.
   Мөн манай цех 2018 оны тавдугаар сараас  ISO9001 стандартыг хэрэгжүүлж эхэлсэн. Энэ бол амар ажил биш юм байна. Ажилтнуудын хандлага, сургалт хөгжлийг идэвхжүүлж, хэвшүүлэх гээд олон хэлбэрийн ажлыг зохион байгуулж, Чанарын албатай болсон. Цаашид энэ стандартыг цехийнхээ онцлогт нийцүүлэн, зөвлөх үйлчилгээ авч, зөв хэрэгжүүлэх зорилттой ажиллаж байна.  Металл судлалын орчин үеийн дижитал лабораторийг байгуулах зорилт бас бидэнд бий. Судалгаа, туршилт үйлдвэрлэл, инноваци гэсэн дараалалтай ийм төвийг байгуулж, инженерүүд өөрсдөө судалгаагаа хийгээд явах боломж бүрдүүлье гэж ярилцсаны үндсэн дээр ийм зорилтыг дэвшүүлсэн. Ингэж дэмжвэл инноваци хөгжих таатай суурь бий болно. Энэ ажлыг бид Технологийн сургуулийн Металлын лабораторийн бааз суурин дээр түшиглэж, хамтран ажиллана. Мэргэжилтнүүдээ сургаж, дадлагажуулна. Манай инженерүүд уг лабораторийн төслөө бичиж дууссан. Үүнийг бид бас техник эдийн засгийн нарийвчилсан үндэслэлд тусгаж, хэрэгжүүлнэ. Энэ нь эрдэм шинжилгээ, судалгаа, үйлдвэрлэлийг хослуулан үйлдвэрээ хөгжүүлэх бодлогын нэг үндэс гэж хэлж болно. 

   Түүнчлэн бид Засвар механикийн заводын нэрийн бүтээгдэхүүнтэй болох зорилттой ажиллаж байна. Үйлдвэрийн газарт хэрэглэдэг бүхий л төрлийн хаалтыг дотооддоо үйлдвэрлэх боломж хэр байна, ямар төрлийн хаалт өргөн хэрэглэгдэж байна, бүгдийг биш гэхэд  зохих түвшинд хангах ямар боломж байна гэдгийг судалж байна. Нөгөө нэг бүтээгдэхүүн нь булингын насос. Хэрхэн яаж үйлдвэрлэх зураг төсөл, тооцоолол нь бэлэн болсон. Ирэх оноос энэ ажил эхэлж, Засвар механикийн заводын нэрийн насос гэж үйлдвэрлэлд ашиглах боломжтой болчихно гэсэн зорилт юм.

   -Баярлалаа. Амжилт хүсье. 

М.Балжинням

Фото Б.Баттөгс

 

М.МАЙЦЭЦЭГ: Ирэх сарын 11-нд спорт заалны нээлтээ хийнэ

 

   - “Энэрэл”-ийнхэн сурагчдын амралтаа хэрхэн өнгөрүүлэхээр төлөвлөж байна вэ?
   - Манайхан хүүхдийн амралтаар төлөвлөгөө гарган ажилладаг. Эхний төлөвлөгөөт ажлынхаа хүрээнд “Ирээдүйн одод” сургууль дээр “Аав, ээж, би” тэмцээнд хүүхдүүдээ оролцуулна. Тэмцээнд бүх хүүхэд хамрагдаж, “Энэрэл” төвийн багш, ажилчидтай баг болон хоорондоо өрсөлддөг. Мөн энэ долоо хоногийн Лхагва гаригт Эрдэнэт үйлдвэрээр аялал хийхээр төлөвлөж байна. Хүүхдүүд Засвар механикийн завод, Баяжуулах үйлдвэрийн үйл ажиллагаа, уурхайчдын ажил мэргэжилтэй танилцаж байсан. Энэ удаа Ил уурхайг үзэж, “Сэлэнгэ” катерингаар зочилно.

   - Хүүхэд хөгжүүлэх чиглэлээр хийгддэг ажлуудаас танилцуулахгүй юу?
   - Хүүхдүүдэд нийгмийн харилцаа маш чухал. Тиймээс хичээлээс гадуур, сонирхсон секц, дугуйландаа хамрагдаж, гар урлал, амьдрах ухаанд суралцан, хувилбарт үйлчилгээний төлөвлөгөөт ажлууддаа оролцож байна. Манай төв Соёл урлагийн цогцолбор, Хүүхэлдэйн театр, Хүүхэд, гэр бүлийн хөгжлийн хэлтэстэй хамтран ажилладаг. Энэ дашрамд, суралцах бүх талаар дэмжлэг үзүүлж ирсэн Спорт цогцолборын дарга Ш.Даваахүүд талархал илэрхийлье. Хүмүүс манай хүүхдүүдийг зүгээр суудаг гэж ойлгодог байх. Өдрийг харин ч их завгүй өнгөрүүлдэг шүү. Хамаатан садан нь амралтаар авч явах хүсэлтэй байдаг ч чөлөөтэй цаг гарах нь ховор. Бид 11 дүгээр сарын нэгнээс “Эрдэнэт” сувиллын цогцолборт эрүүл мэндийн урьдчилан сэргийлэх 13 төрлийн үзлэгт хамрагдана. Ирэх жилээс хүүхдүүдээ “Медипас”-т үзлэг шинжилгээнд оруулах хүсэлт гаргах бодолтой байна.

   - Өнөөдрийн байдлаар “Энэрэл”-ийн ам бүлээс өрх тусгаарласан хэдэн хүүхэд Эрдэнэт үйлдвэрт ажиллаж байна вэ? Хүүхдүүдээ ажилд зуучлах талаар анхаардаг уу?
   - Манайхаас 24 хүүхэд Эрдэнэт үйлдвэрт ажилтнаар орсон. Өнгөрсөн жил “Моннис” группт 4 хүүхэд ажилд орсон бол энэ оны 11 дүгээр сарын нэгнээс “Сэлэнгэ” катерингт нэг хүүхэд ажиллахаар болсон. Ажил мэргэжлээрээ чадвартай, авьяастай хүүхдүүдээ аль болох үйлдвэрт ажилтнаар оруулахыг эрмэлзэж байна. Энэ жил нэг хүүхэд маань Эрдэнэт үйлдвэрийн 100 хувийн дэмжлэгтэйгээр Технологийн сургуульд суралцаж байгаа. 

   - Хүүхдийн төлөө “За” гэж хэлсэн, хөрөнгө оруулалт хийсэн сайн санаачилгыг бид дэмжих ёстой гэж бодож байна. Засвар механикийн заводын үлгэр жишээ ажлын талаар сэтгэгдлээ хуваалцахгүй юу?
   - Эрдэнэт үйлдвэрийн Эмэгтэйчүүдийн холбооноос санаачилсан төсөлт ажлын үр дүнд цех, нэгж бүр хариуцан авсан хүүхдээ баярлуулах, танилцуулга уулзалтад авч явах, дугуйлан секцэд хамруулах олон төрлийн ажил хийсэн. 2017 онд төсөл хаагдахад Засвар механикийн завод, Судалгааны төв, Орос сургууль, Медипас, Соёл урлагийн цогцолборын хамт олон өнөөдрийг хүртэл уламжлалаа хадгалж яваа. Дээрх төслийг “Шинээр эхлүүлж өгөөч” гэсэн саналаа Эмэгтэйчүүдийн холбоонд хүргүүлсэн. Сайн дурын ажил нь тухайн хүний зав зай, сэтгэлийн асуудал байдаг тул уриалгахан хүлээн авах нэг хэсэг байхад хайхрамж муутай ханддаг хүмүүс ч бий. Эдгээрийн үр дүнд нэг хэсэг хүүхэд нь мартагдаж, олны дунд орхигдох талтай. 

   Засвар механикийн заводыг маш идэвхтэй, үлгэр жишээ цех гэж дүгнэн хэлмээр байна. Тэд А.Билгүүнтамирт улирлын чанартай хувцас авч, хадгаламжид нь хүүхдийн 20 мянган төгрөгөөс гадна хуримтлал үүсгэж, хичээлийн хоцрогдол арилгах давтлагад явуулан, баяр бүрээр хүүхдэдээ бэлэг илгээдэг уламжлалтай. Өмнө нь Дэнжийн 7 дугаар сургуульд суралцаж байсан хүү маань одоо 17 дугаар сургуулийн 3 дугаар ангид суралцдаг болсон. 

   - Эрдэнэт үйлдвэр 2019 оныг хөрөнгө оруулалт, бүтээн байгуулалтын жил болгон зарласан. Танайд бүтээн байгуулалтын ямар ажлууд хийгдэв?
   - “Энэрэл” төвд сүүлийн 25 жил бүтээн байгуулалтын ажил хийгдээгүй байсан. Энэ ч утгаараа бид дорвитой дэмжлэг авч, томоохон үр өгөөжтэй зүйлд хөрөнгө оруулалт хийхийг зорилоо. Хүүхдийн амралт, чөлөөт цагийг зөв боловсон өнгөрүүлэх, сургалтын аятай таатай орчин бүрдүүлэх, спортоор төлөвшүүлэх, хөгжүүлэх зорилгоор спорт заал барьж, ашиглалтад оруулахаар барилгын ажил эхлүүлсэн. Өнөөдрийн байдлаар барилгын явц 80 хувьтай, дотоод заслын ажлуудаа ирэх сарын 25 гэхэд дуусгаж, ашиглалтад хүлээн авахаар төлөвлөөд байна. Хүүхдийн ирээдүйд хөрөнгө оруулалт хийсэн энэ ажлыг Эрдэнэт үйлдвэр 510 сая төгрөгөөр дэмжсэн. Мөн аймаг, орон нутгийн 65 сая төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар тоглоомын талбайтай болж, “Хөдөлмөр зуслан”-гийнхаа дэргэд 285 орчим сая төгрөгийн эмнэлгийн байр барьж, гүйцэтгээлээ 70 хувиар хаалаа. Ирэх хавар хүүхдүүдийг зусландаа гарахаас өмнө энэ ажил үндсэндээ дуусна. Мөн АНУ-ын Соёлын хүрээлэнд “Хүүхдүүдийн өрөөний тохижилт” сэдвээр төсөл бичиж, стандарт болгож өгөөч гэсэн санал тавьсны дагуу 10 мянган доллар буюу 25 сая төгрөгийн үнийн дүн бүхий давхар ор, бусад тавилгаар хангагдсан. Хүүхдүүд тухтай орчинд сууж киногоо үздэг, ёс заншлын тоглоом наадгайгаа суралцах гэртэй болсон гээд манай төвд хийгдсэн олон ажил бий. 

 

И.Чинтогтох

Фото: Б.Баттөгс

   Эрдэнэт үйлдвэрийн үйлдвэрлэлийн хаягдал элсний хуримтлалаас дэгддэг цагаан тоос дарах ажил эрчимжиж, тодорхой үр дүнд хүрч буйг өмнө нь мэдээлсэн. Тэгвэл уг ажлын явц байдалтай газар дээр нь танилцуулж, бодит мэдээлэл өгөх зорилгоор “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ-ын Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн хэлтэс, Баяжуулах үйлдвэр хамтран цагаан тоосны бүс нутгийн иргэдтэй уулзалт зохион байгууллаа. 

   Цагаан тоосны дэгдэлтэд өртөмтгий бүсэд  Орхон аймгийн Говил, төмөр замын ойр орчим буюу Баянцагаан, Жаргалант сумын зарим багийн нутаг дэвсгэр харьяалагддаг. Тус багуудын 45 иргэн өнөөдөр Эрдэнэт үйлдвэрийн Хаягдлын аж ахуйд цагаан тоос дарах ажилтай танилцах “аялал” хийлээ. Тэдэнд цагаан тоосны дэгдэлтийн талбайд тоос дарах  гурван төрлийн арга буюу технологийн туршилтуудыг хэрхэн нэвтрүүлж буй талаар Баяжуулах үйлдвэрийн тэргүүлэх инженер Г.Цогтгэрэл танилцуулж, мэдээлэл өглөө. Энэ жил “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ-ын Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн хэлтэс, Баяжуулах үйлдвэрийн дэргэдэх Цагаан тоос дарах ажлын алба хамтран шинэ урвалж ашиглан булингын шинж чанарт нөлөөлөх шинэ технологийн арга туршсан нь  өгөөжөө өгч байгааг энэ үеэр иргэдэд харуулсан. Өөрөөр хэлбэл, Хаягдлын аж ахуйн 897 га талбайг эзэлдэг цагаан тоосны идэвхтэй дэгдэлтийн 80 орчим хувийг одоогоор дараад байгааг мэргэжлийн хүмүүс газар дээр нь тайлбарлав. Энэхүү үр дүнд хүрэхэд шинэ технологиос гадна өмнө нэвтрүүлэн ашигласаар буй усаар норгох, хөрсөөр хучих зэрэг аргуудыг хослуулан уялдуулсан нь ач тусаа өгсөн байна.    

   Өнгөрсөн хавар Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн хэлтсийнхэн  тоос дарах зориулалттай,  160 морины хүчин чадалтай трактор хүлээж авсан. Бас Hydro seeder маркийн 30 хувь хүртэл өтгөрүүлсэн шингэнийг 80-100 метрийн зайд цацах хүчин чадалтай шүршигч машиныг ашиглаж эхлээд байна. Цагаан тоос дарах гол зэвсэг болсон эдгээр техникийн “ид шид”-тэй иргэд бас танилцлаа. Тоос дарах ажлыг эрчимжүүлж үр дүнд хүргэх, ирэх онд энэ асуудалд сүүлчийн цэг хатгах зорилт тавин ажиллаж буйгаа Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн хэлтсийн дарга О.Эрдэнэтуяа энэ үеэр онцолсон. Энэ зорилтыг бодитоор хэрэгжүүлэхийн тулд Эрдэнэт үйлдвэрийн удирдлагын зүгээс онцгой анхаарч, ажиллах хүч, техник тоног төхөөрөмжийн хангалтыг сайжруулсан нь ч цагаан тоос “баяртай” гэх боломж нөхцөлийг бүрдүүлж буйг хэллээ.    

   Говил, Баянцагаан баг, Жаргалант сумын иргэд Хаягдлын аж ахуйд цагаан тоос дарах ажилтай танилцсаны дараа Эрдэнэт үйлдвэрийн Ерөнхий захиргааны нэгдүгээр байрны сургалтын танхимд Байгаль орчны нөхөн сэргээлт, цагаан тоос дарах чиглэлээр авч хэрэгжүүлж буй бодлого үйл ажиллагааны талаар цогц мэдээлэл сонссон. “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ-ын Ерөнхий захирлын нэгдүгээр орлогч бөгөөд Ерөнхий инженер Т.Батмөнх, Баяжуулах үйлдвэрийн дарга М.Отгон нар энэ үеэр иргэдтэй уулзаж, харилцан санал бодлоо солилцлоо. Олон жил Эрдэнэтийнхний “толгой”-ны өвчин болсоор ирсэн цагаан тоостой 20 гаруй жил “ноцолдсоор” ирсэн ч дорвитой ахиц гараагүй. Харин бид сүүлийн жилүүдэд энэ ажлыг судалгаа, туршилт гээд олон талаас нь идэвхжүүлэн ажилласнаар гарц шийдлийг олж чадсан. Өөрөөр хэлбэл, технологийн оновчтой туршилтаар учрыг нь олоод байна. Тиймээс ирэх жил цагаан тоосноос бүрэн салж чадна гэж хэлэх боломжтой болсон” гэж Эрдэнэт үйлдвэрийн Ерөнхий захирлын нэгдүгээр орлогч мэдээлэлдээ тодотгосон. Мөн тэрээр энэ асуудлыг бүрэн дүүрэн шийдвэрлэхэд иргэдийн оролцоо санал санаачилга чухал буйг, хамтын хүч, үйл ажиллагаагаа уялдуулж ажиллах нь зөв гэдгийг ч хэллээ. Уулзалтад оролцсон иргэдийн зүгээс ч дээрх саналыг хүлээн авч буйгаа илэрхийлж, цаашид иргэдээ энэ чиглэлийн мэдээллээр хангах, эрүүл мэндийн үзлэгийг илүү чанаржуулж, онош дүгнэлтийг нээлттэй мэдээлж байх, ард иргэдийнхээ санал бодлыг тусган хэрэгжүүлж байхыг хүссэн. Цагаан тоосонд нэг дуугаар, нэг хүчээр “баяртай” гэж хэлэх зорилгыг энэ удаагийн уулзалт дэвшүүллээ.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   Хөгжил дэвшил хурдацтайгаар өсөн нэмэгдэж байгаа өнөө үед тодорхой тоног төхөөрөмжүүдийн үйл ажиллагааны горимуудад  шинжлэх ухааны үндэслэл гаргах аргачлал боловсруулах эрдэм  шинжилгээний ажлууд  хийгдэх болжээ.  

   1000 гаруй тонн жинтэй хүдэр, ган бөөрөнцөг, хуяг бүхий тээрмийг зогсоохын тулд 30-45 минут зарцуулдаг. Энэ хугацаанд тээрмээ эргэлдүүлэн хүдэр гаргаж дуусгадаг. Хүдэр гарах хэмжээгээр ган бөөрөнцөг хуяг хоёр үлдэж, ган бөөрөнцөг хагарах,  хуяг гэмтэх асуудал ихээр гардаг. 

   Үүнийг давтамж хувиргагч руу шилжүүлэх горимыг  “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ-ын Эрчим хүчний хэлтсийн дарга - Ерөнхий эрчим зүйч Ш.Төрбат зургаан жилийн хугацаанд судалгаа шинжилгээ хийж боловсруулан,  эрдмийн ажлаа энэ сэдвээр хамгаалжээ. 

   Тэрээр “Тээрмийн их чадлын синхрон хөдөлгүүрийн сүлжээний тэжээлийн горимоос давтамж хувиргагчийн удирдлагын горимд шилжих математик аргачлал боловсруулах” гэсэн өргөн хүрээтэй эрдмийн ажлаа амжилттай хамгаалж Техникийн ухааны доктор боллоо.
   Уул уурхайн үйлдвэрт тээрмүүдийг асаах, унтраах нь чухал асуудал байдаг. Эрдэнэт үйлдвэрийн хувьд тээрмүүдийн асаалтын асуудал шийдэгдчихсэн тул алгуур унтраалтын горимыг боловсруулж, математик загварчлал хийж, компьютер симуляцад оруулж ийнхүү баталгаажуулжээ.  

   Энэ эрдмийн ажил нь математик загварчлал, практик хоёрын ажиллагааг холбож компьютер симуляц ашиглаж байгаагаар шинэлэг болжээ. Эрдмийн ажлыг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлснээр олон тэрбум төгрөгийн хэмнэлт гарч, тээрмүүдийг зөөлөн унтраах нь хуяг, ган бөөрөнцгийн элэгдлийг бууруулах юм. Ингэснээр цахилгааны зогсолтууд цөөрч үүнийг дагаад үйлдвэрлэх бүтээгдэхүүн, ажиллах хүчин, засварын ажил зэрэг багасах юм. Дашрамд дуулгахад, Цахилгаан хөтлүүрийн чиглэлээр эрдмийн зэрэг хамгаалсан хүн Монгол Улсад төдийгүй Гадаадын улс оронд ч цөөхөн байдаг юм байна. 

   Эрдэнэт үйлдвэрийн бүтцийн нэгжүүдийн ХАБЭА-н чиглэлээр энэ оны гуравдугаар улиралд хэрэгжүүлсэн үйл ажиллагааг ХАБЭА-н зөвлөл хэлэлцэн шилдгүүдийг тодруулжээ. Аюулгүй ажиллагчийн жагсаалтад хоёр дахь удаагаа бичигдсэн 14 ажилтан, мөн хэсгээсээ шилдгээр шалгарсан Ил уурхай, Дулааны цахилгаан станц, Тээвэр ложистикийн төв, Аж ахуй, үйлчилгээний цехийн удирдлагууд ХАБЭА-н хэлтсээс зохион байгуулсан хүндэтгэлийн зоогт уригдан, үйлдвэрийн удирдлагуудтай зангиагүй уулзаж ослыг тэглэх эрхэм зорилгын хүрээнд хэрэгжүүлэх ажлын талаар чөлөөтэй  ярилцав. Эрдэнэт үйлдвэр ХАБЭА-н чиглэлээр олон талт ажил хийж байгаагийн нэг нь ажилтны оролцоо, манлайллыг идэвхжүүлэх үйл ажиллагаа юм. Одоогоос долоон жилийн өмнөөс “Аюулгүй ажиллагч” нарыг шалгаруулж, урамшууллыг янз бүрийн хэлбэрээр олгож ирсэн. Тухайлбал, аюулгүй ажиллагчийн жагсаалтад анх удаа бичигдсэн ажилтанд гарын бэлэг, дуулганы “Аюулгүй ажиллагч” наалт, гэрчилгээ олгодог бол хоёр дахь удаагаа бичигдсэн ажилтныг үйлдвэрийн удирдлагатай хүндэтгэлийн зоог барих, чөлөөт ярилцлага өрнүүлэх уулзалтад урьдаг. Харин аюулгүй ажиллагчийн жагсаалтад гурав дахиа бичигдсэн ажилчдад мөнгөн урамшуулал олгодог бол дөрөв дэх удаагаа бичигдсэн ажилчдад гадаадад аялах эрх олгодог юм. Эрдэнэт үйлдвэр хамгийн үнэт баялгаа ажилтан гэж үздэг учраас өөрийгөө болон журмын нөхдөө аюул эрсдэлээс хамгаалсан, эрсдэлт хүчин зүйлийг илрүүлж мэдээлсэн, ХАБЭА-н чиглэлээр санаачилгатай ажилласан уурхайчдыг урамшуулах, хүндэтгэн алдаршуулах үйл ажиллагаа улам төгөлдөржих учиртай гэж ХАБЭА-н хэлтсийн орлогч дарга Б.Баттайван онцоллоо. 

   Хүндэтгэлийн зоогтой, зангиагүй уулзалтын үеэр аюулгүй ажиллагч, зарим шилдгүүдтэй уулзаж сэтгэгдлээс нь хуваалцсан юм.   

 

 

Бид манлайллын зөөлөн хяналтын арга хэрэглэдэг
 

Д.ДАРХАНБАЯР: /Эрдэнэт үйлдвэрийн Дулааны цахилгаан станцын Ерөнхий инженер/ 
 

 

   -Манай станцын хамт олон ХАБЭА-н чиглэлээр хэрэгжүүлсэн ажлаараа хоёр, гуравдугаар улиралд дараалан тэргүүллээ. Энэ нь манай ажилчдын идэвх зүтгэл, ХАБЭА-н үйл ажиллагааны зөв хандлагатай холбоотой. Бид үйл ажиллагаандаа манлайллын зөөлөн хяналтын арга хэрэглэдэг. Өөрөөр хэлбэл хянаж шалгахаасаа илүү зөвлөн туслах хэлбэрээр хамтарч ажилладаг гэх үү дээ. Мөн станц өөрийн фейсбүүк нүүр хуудсандаа ажилчдынхаа ХАБЭА-н чиглэлээр санаачлан хэрэгжүүлсэн ажлын мэдээллийг зурагжуулж олон нийтэд хүргэдэг. Тэрхүү мэдээлэл дээр удирдлагууд нь байнгын урмын үгтэй сэтгэгдэл бичиж, ажилчдаа идэвхжүүлдэг. Ер нь ХАБЭА-н үйл ажиллагаанд ажилчдыг татан оролцуулах нь чухал ач холбогдолтой. Манайд бас нэгэн сайхан үйл ажиллагаа хэвшсэн нь “Өглөөний ХАБ”. Ажилтнууд маань “Өглөөний ХАБ”-аа ээлжээр хөтөлдөг. Маргааш өглөө би ийм сэдвээр ХАБ-ын үйл ажиллагааг удирдана, гээд урьдчилаад мэдээлчихдэг. Ингэснээр ажилтан бүр ХАБЭА-н үйл ажиллагаанд чин сэтгэлээсээ оролцож байгаа юм. Түүнээс гадна ХАБ-ын албаны дарга, хэсгийн удирдлагуудыг ХАБЭА-н шаталсан сургалтуудад байнга хамруулдаг зэрэг нь тэргүүний хамт олон болоход нөлөөлсөн болов уу. Ингээд галын бурхаддаа улам их амжилт хүсье.  
 

 

 

Урамшууллын тогтолцоо нь зөв...
 

Н.ЦЭНД-АЮУШ: /Баяжуулах үйлдвэрийн бутлуурчин/ 

 

 

 

   -Аюулгүй ажиллагчийн жагсаалтад хоёр дахь удаагаа бичигдсэндээ баяртай байна. Би Эрдэнэт үйлдвэрт тав дахь жилдээ ажиллаж байна. Энэ хугацаанд зөвхөн ХАБЭА-н үйл ажиллагаанд бус, үйлдвэрийн дотоод журмаас эхлээд ажилтан хүн мөрдөх ёстой бүхий л хууль, дүрмийг зөрчихгүйн тулд хичээж ажиллаж ирсэн. Үүний шагнал юм болов уу гэж бодож байна. ХАБЭА-н чиглэлийн ихэнх саналаа “Аюулыг мэдээлэх хуудас”-аар идэвхтэй бичиж илгээдэг. Ер нь өөрийгөө болон цуг ажиллаж байгаа нөхрөө аюул эрсдэлээс хамгаалах нь ажилтан хүний үүрэг юм. Эрдэнэт үйлдвэрийн аюулгүй ажиллагч нараа урамшуулдаг, идэвхжүүлдэг үйл ажиллагаа маш зөв тогтолцоотой санагддаг. Ажлын бус орчинд нээлттэй ярилцах нь санал бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх боломж юм. Ажилдаа нямбай хандаж, аюулыг мэдээлэх сувгуудыг ашиглаж санаачилгатай зөв ажиллах юм бол гадаадад аялах хүртэл урамшуулал бий. Гэхдээ шагналаас гадна олон хүнийг аюул эрсдэлээс хамгаалж байгаа нь хамгийн сайхан.   
  

 

М.ОДГЭРЭЛ